Accountantskantoor moet boeken openleggen voor gedupeerde beleggers

Het Nederlandse recht ken de mogelijkheid om aan de rechter te vragen een partij te veroordelen om de verzoekende partij ‘bescheiden’ te verstrekken, die deze verzoeker kan gebruiken om diens bewijspositie te versterken. Dit wordt wel aangeduid als de exhibitieplicht. De wet zegt daarover (in artikel 843a lid 1 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering) dat hij die daarbij een rechtmatig belang heeft, op zijn kosten, inzage, afschrift of uittreksel kan vorderen van bepaalde bescheiden aangaande een rechtsbetrekking waarin hij of zijn rechtsvoorgangers partij zijn, van degene die deze bescheiden te zijner beschikking of onder zijn berusting heeft. Onder bescheiden wordt mede verstaan: op een gegevensdrager aangebrachte gegevens.

Op deze exhibitieplicht wordt in procedures met grote regelmaat een beroep gedaan en rechters lijken steeds meer aan dergelijke verzoeken mee te willen werken. De grenzen van de exhibitieplicht worden daarbij verkend door partijen die hopen met een dergelijk verzoek bij de rechter proberen te bereiken dat zij de beschikking krijgen over bewijsmateriaal ter versterking van hun juridische positie. Onlangs werd het accountantskantoor PwC veroordeeld om aan een groep gedupeerde beleggers, mede verenigd in een stichting, inzage te verstrekken in de controledossiers van beleggingsfondsen van de beruchte fraudeur Bernard Madoff. Bij die fondsen, waarvan PwC de boeken controleerde, bleken zoals inmiddels ruim bekend grote fraudes te zijn gepleegd (via een piramidespel, een zogenaamd ponzi scheme). De beleggers verloren hierdoor hun inleg.

PwC beriep zich er op dat de controledossiers onder de geheimhoudingsplicht vielen tegenover de cliënten, te weten de beleggingsfondsen. Het Gerechtshof te Amsterdam vindt die geheimhoudingsplicht in dit geval echter minder zwaar wegen dan het maatschappelijke belang dat de waarheid aan het licht komt. Wel wordt aan de verzoekende partijen de beperking opgelegd dat zij aan derden geen mededelingen mogen doen omtrent de inhoud van de controledossiers. De rechtbank had het verzoek tot het openleggen van de boeken afgewezen, maar het Hof wijst het verzoek alsnog toe. Dit kan betekenen dat de gedupeerde beleggers op informatie stuiten die een schadeclaim richting PwC ondersteunt. U kunt de uitspraak hier nalezen.