Wanneer is sprake van indirecte schade?

In veel zakelijke contracten wordt de aansprakelijkheid voor indirecte schade uitgesloten of wordt bepaald dat aansprakelijkheid zich zal beperken tot directe schade (wat op hetzelfde neer zal komen). De vraag doet zich dan regelmatig voor wat daar nu precies onder wordt verstaan. Soms wordt in plaats van indirecte schade gesproken van gevolgschade (consequential damages). Wat (in)directe schade of gevolgschade is, wordt nergens in de wet bepaald. Het zijn termen die zich op verschillende manieren laten uitleggen of toepassen. En onze hoogste rechter op dit gebied – de Hoge Raad – zal zich ook niet snel over deze termen uitlaten, omdat het geen wettelijke begrippen zijn en de toepassing daarvan van geval tot geval moet worden beoordeeld. Toch bestaat er in de praktijk veel behoefte aan duidelijkheid, want er kunnen grote financiële belangen mee zijn gemoeid (vaak is er ook een verzekeraar bij betrokken die wil weten wanneer er al dan niet dekking moet worden verleend of uitkering moet volgen).

Recent heeft het Gerechtshof te Den Haag een poging gewaagd om het begrip indirecte schade toch wat duidelijker voor de praktijk vast te leggen. Een ondernemer bleek met asbest verontreinigd staalgrit aan een andere partij te hebben verkocht en werd aangesproken voor de daardoor geleden schade. In de algemene voorwaarden van de verkoper was opgenomen dat die slechts aansprakelijk zou zijn voor directe schade. De verkoper stelde onder meer dat directe schade zich zou beperken tot alleen de schade aan het staalgrit zelf. Dat is een nogal beperkte uitleg van het begrip directe schade en het Hof gaat daar niet in mee. Na beoordeling van de door partijen aangevoerde argumenten komt het Hof tot de conclusie dat de beperking van aansprakelijkheid tot directe schade (oftewel de uitsluiting van indirecte schade) zo moet worden begrepen dat wordt uitgesloten aansprakelijkheid voor schade die niet in rechtstreeks (causaal) verband staat met de tekortkoming.

Hier voegt het Hof aan toe dat daarmee met name worden uitgesloten vertragingsschade en bedrijfsschade. Het Hof ziet dat dus als indirecte schadeposten die zijn uitgesloten in het kader van de mogelijke aansprakelijkheid. Het is met deze discussie in het achterhoofd over het verschil tussen directe en indirecte (gevolg)schade belangrijk om goed te verwoorden waar volgens de contractspartij de grens tussen die twee schadesoorten ligt. Meestal worden hier algemene voorwaarden voor gebruikt en die moeten hier goed op aansluiten.