Opzegging en (eenzijdige) wijziging opdrachtovereenkomst
Ondernemers, dienstverleners en vele ZZP’ers hebben zeer regelmatig te maken met opdrachtovereenkomsten. Vragen die vaak aan de orde komen zijn of, en zo ja op welke wijze, opdrachtovereenkomsten kunnen worden opgezegd en of deze (eenzijdig) kunnen worden gewijzigd. Deze onderwerpen waren ook aan de orde in een procedure tussen de Consumentenbond en Multisafe BV, waarin de rechtbank te Utrecht op 16 mei jl. een uitspraak heeft gedaan.
De opdrachtovereenkomst is de overeenkomst waarbij de opdrachtnemer zich tegenover de opdrachtgever heeft verplicht om (anders dan op grond van een arbeidsovereenkomst) werkzaamheden of diensten te verrichten. Die werkzaamheden of diensten bestaan uit iets anders dan aanneming van werk, bewaarneming, de uitgeefovereenkomst of de vervoersovereenkomst.
Multisafe is een assurantietussenpersoon. Multisafe kreeg haar omzet uit provisies en besloot een ander systeem in te voeren, waarbij haar particuliere klanten voor de dienstverlening (tevens) een vaste basisbijdrage zouden moeten gaan betalen. Multisafe heeft haar klanten hierover brieven gestuurd. Multisafe heeft haar klanten medegedeeld dat zij, als zij geen basisbijdrage wilden betalen, konden overstappen naar een andere tussenpersoon. Multisafe heeft klanten die niet reageerden telefonisch benaderd om te vragen of zij akkoord gingen met het betalen van die basisbijdrage en klanten die eerst meer informatie wilden, nogmaals gebeld met die vraag.
De Consumentenbond heeft het standpunt ingenomen dat Multisafe verplicht was de bestaande opdrachtovereenkomsten ongewijzigd voort te zetten met de klanten die dat wilden en dat Multisafe de bestaande overeenkomsten met haar klanten niet eenzijdig kon wijzigen.
Op de opdrachtovereenkomst zijn de artikelen 7:400 e.v. BW van toepassing. Hierin staat geen bijzondere regeling over wijziging van de overeenkomst. Daarvoor gelden daarom de algemene regels voor wijziging van overeenkomsten. Die koen er op neer dat de overeenkomst gewijzigd kan worden met wederzijdse instemming, of door de rechter op grond van onvoorziene omstandigheden.
Over opzegging van de opdrachtovereenkomst is in artikel 7:408 BW bepaald dat de opdrachtgever (in dit geval de klanten van Multisafe) de overeenkomst te allen tijde kan opzeggen. De opdrachtnemer (in dit geval Multisafe) die de overeenkomst is aangegaan in de uitoefening van een beroep of bedrijf kan, tenzij er sprake is van gewichtige redenen, de overeenkomst alleen opzeggen indien die overeenkomst voor onbepaalde duur geldt en niet door volbrenging eindigt.
De Rechtbank Utrecht oordeelde dat, omdat de opdrachtnemer bevoegd is de overeenkomst op te zeggen, daaruit logisch voortvloeit dat zij niet verplicht is om de overeenkomst ongewijzigd voort te zetten. Dat betekent volgens de rechtbank niet dat de opdrachtnemer bevoegd is tot eenzijdige wijziging van de overeenkomst, maar wel dat zij de opdrachtgever een wijziging van de overeenkomst kan voorstellen en bij afwijzing van dat voorstel de overeenkomst kan opzeggen. De opdrachtgever kan niet gedwongen worden om de wijziging te accepteren, maar moet mogelijk accepteren dat de overeenkomst dan beëindigd wordt.
De rechtbank stelde vervolgens vast dat de overeenkomsten tussen Multisafe en haar klanten zijn gesloten voor onbepaalde duur. Omdat deze overeenkomsten niet eindigen door volbrenging, kunnen zij op grond van artikel 7:408 BW worden opgezegd. De rechtbank concludeerde vervolgens dat de klanten van Multisafe geen recht hebben op ongewijzigde voortzetting van de overeenkomst. Multisafe was niet bevoegd tot eenzijdige wijziging, maar wel om de wijziging voor te stellen en om klanten die daarmee niet instemden de overeenkomst op te zeggen. De rechtbank wees daarom alle vorderingen van de Consumentenbond af.
De in dit artikel besproken uitspraak kunt u hier lezen.